Terugblik: Leren van Merel van Vroonhoven

In het Nationaal Onderwijsmuseum, gevestigd in een prachtig art deco gebouw hartje Dordrecht, luisteren ruim 80 deelnemers aandachtig naar Merel van Vroonhoven. Zij deelt een oprecht verhaal over haar ervaring als voormalig topbestuurder en nu leerkracht haar visie. Het geknik in de zaal bevestigt de herkenbaarheid van haar verhaal voor velen in zorg en welzijn. Merel spreekt vol passie over haar keuze om leerkracht in het speciaal onderwijs te worden: ‘Het is één van de beste keuzes in mijn leven geweest, want het is zo’n mooi beroep. Het had net zo goed de zorg kunnen zijn, want dat vind ik minstens zo’n mooie sector.’

Merel van Vroonhoven neemt ons mee in haar route naar het leraarschap, en waarom zij haar rol als bestuurder hiervoor inruilt. Hierbij benadrukt ze dat ze veel plezier haalt uit meewerken in de praktijk. Iets dat lastig blijft voor veel bestuurders. ‘Je komt al snel die vergaderzaal niet meer uit. Zo blijft de afstand tussen bestuur en werknemers groot. Maak hier prioriteit van’

Ze vertelt dat de publieke sector heel divers is, maar dat het bewijst van segregatie en marktwerking. ‘Zeker als bestuurder zat ik in mijn eigen bubbel.’ Met name in de probleemwijken van grote steden zie je hoe de startpositie van een kind bepaalt hoe het kind zich zal ontwikkelen. Kennis en taal, zo benadrukt zij, zijn hierbij de basis. ‘Als jij nooit een afsluitdijk hebt gezien, hoe kun je daar dan een voorstelling van maken als je een toets maakt die gaat over de afsluitdijk?’

Zeg vaker: 'Ik ga het niet doen'

Zowel het onderwijs als de zorg kampen met een enorm tekort aan FTE’s, iets waar bestuurders dagelijks mee bezig zijn. Binnen het huidige systeem van marktwerking hebben bestuurders, volgens Merel, de taak om de lasten te verlichten door overbodige rapporten en regels te verminderen. ‘Zeg vaker: “Ik ga het niet doen."’ Ze pleit voor meer zijinstroom in het onderwijs en de zorg, omdat deze mensen vaak de complexiteit van de sector beter begrijpen. Toch wordt dit door het systeem bemoeilijkt, waardoor er veel zijinstromers afvallen. “Ineens moest ik weer een ‘K’ schrijven met een perfecte lus. Bovendien moest ik bewijzen hoe goed ik kon rekenen, terwijl ik ben afgestudeerd in geofysica, en geloof me, dat is echt iets lastiger”. Er wordt gelachen in de zaal.

‘Je bent enorm relevant in het onderwijs, maar ook in de zorg en welzijn. Laat zien hoe mooi het vak is, ondanks het weerbarstige systeem.’ Ze riep bestuurders op om hun mensen hun vak uit te laten oefenen en professionals om hun vak terug te claimen. ‘Al moet ik zelf voor de klas staan. Laat zien dat je het gaat cheffen als bestuurder.’ Het is meer dan waard om de afstand tussen bestuur en werkvloer te verkleinen, wat uiteindelijk ten goede komt aan de hele organisatie. ‘Ik mis de vergaderingen echt niet’.

Het Popeye moment

Na het gesprek met Merel, gaf Henk Jan Kamsteeg een workshop over dienend leiderschap. ‘Terecht of onterecht: Er wordt wat af geklaagd over leidinggevenden. Maar je bent wel degelijk nodig. Je mag er zijn, maar sta niet in de weg met je ego’. Hij vertelt hoe een titel in de weg kan staan van het vermogen om empathisch te zijn. ‘Dienend leiden is een hartzaak. Denk aan zo’n moment in je leven waarbij je zei “I can take it no more”. Dit heet het Popeye moment, een roeping of drang om te veranderen.’

Een partnerschap aangaan met je werknemers is hierbij essentieel. Het ontwikkelingsniveau van de werknemers is hierbij de leidraad. ‘Heb ik deze taak eerder zoals afgesproken gedaan?’ Zelfs al heeft een werknemer relevante kennis, opgedaan in vorige werkervaring, dan nog moet hij of zij een leercurve doormaken om optimaal te kunnen functioneren binnen jouw organisatie. Ga het gesprek met hen aan. Vraag wat ze nodig hebben van jou als leidinggevende en voor welke competenties zij ondersteuning nodig hebben.

Bekijk hier de samenvatting van Henk Jan Kamsteeg of beluister zijn podcast over diendend leiderschap op de bekende podcastkanalen.