07-03-2025 | Zaterdag 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Op die dag staan we op de hele wereld stil bij de rechten van vrouwen en meisjes. Is dat nodig in 2025? Ja, er is nog een wereld te winnen. Niet alleen ver weg, maar ook dichtbij huis. Ook in Nederland. Ook in de sector zorg en welzijn. En ook op het gebied van pensioen.
Waarom vind ik dit onderwerp zo belangrijk? Omdat 85% van de werknemers in de zorg - en dus onze deelnemers en gepensioneerden - vrouw is. Ik schreef er een tijdje terug al eens over: vrouwen krijgen in Nederland gemiddeld 40% minder pensioen dan mannen. Daarmee doen we het een stuk slechter dan de landen om ons heen, want het Europese gemiddelde is een pensioen dat voor vrouwen 26% lager ligt. Nog steeds een gapend gat, maar wel beduidend kleiner dan bij ons. In Nederland hebben vrouwen na pensionering al snel honderden euro’s per maand minder te besteden dan mannen.
Waar komt dat pensioengat voor vrouwen vandaan? Het is een optelsom van ongelijkheid tussen man en vrouw, die keer op keer ook doorwerkt in pensioen. Vrouwen hebben vaak een lager salaris dan mannen, óók als ze hetzelfde werk doen. Vrouwen werken ook vaker in deeltijd, en véél vaker een aantal jaren niet nadat ze kinderen krijgen. Vrouwen zijn vaker mantelzorger, waardoor er minder tijd overblijft voor betaald werk. En wie minder uren werkt en minder salaris ontvangt, bouwt ook minder pensioen op. En vrouwen blijken er ook bij een scheiding financieel vaak slechter uit te komen dan hun mannelijke ex.
Minder werken en minder salaris betekent minder pensioen. Logisch? Ja. Maar waaróm werken vrouwen in Nederland zoveel minder? Waarom zijn we deeltijdkampioen? Het antwoord op die vraag vind ik pijnlijk; het komt doordat we behoorlijk ouderwets zijn als het gaat om de rolverdeling tussen mannen en vrouwen. In Nederland vindt bijvoorbeeld meer dan 80% van de bevolking dat moeders met jonge kinderen niet of hooguit 28 uur per week zouden moeten werken. Voor vaders vindt de meerderheid van de Nederlanders dat zij juist minimaal 28 uur, maar bij voorkeur niet meer dan 35 uur per week zouden moeten werken als hun kinderen jonger zijn dan 4 jaar. Het is dus duidelijk: zorgen voor de kinderen vinden de meeste mensen nog steeds vooral een vrouwentaak. Hetzelfde geldt voor de zorg voor ouders, de buren, vrijwilligerswerk op school of in de buurt: vrouwen werken harder aan niet-betaalde taken en hebben daardoor minder tijd voor betaald werk. Vaak hoor ik stellen zeggen dat ze die taakverdeling samen besproken hebben. Maar onze cultuur zorgt voor een uitkomst van dat gesprek die vrijwel altijd hetzelfde is: de vrouw gaat minder betaald werken.
De oorzaken van de kloof tussen mannen en vrouwen zijn duidelijk. Maar die oorzaken zitten diep, en de oplossing is daarom niet eenvoudig. Het vraagt om veranderingen op drie niveaus. Ten eerste moeten we als samenleving (met z’n allen dus!) anders gaan kijken naar de rolverdeling tussen vrouwen en mannen wanneer zij kinderen krijgen. Daarnaast moet de overheid onnodige belemmeringen wegnemen, zoals dure of inflexibele kinderopvang. Ook kunnen overheid en werkgevers regelingen treffen die de combinatie van werk en privéleven beter ondersteunen. En tot slot zijn natuurlijk ook individuen en geliefden samen aan zet. Verdeel thuis de taken, neem samen verantwoordelijkheid voor het huishouden, de zorg en de kinderen. En heteromannen: misschien is Internationale Vrouwendag een mooi moment om hierover met je partner (opnieuw) het gesprek aan te gaan. Da’s een stuk attenter dan een bosje bloemen.
Joanne Kellermann
Voorzitter bestuur PFZW